Trong bối cảnh bùng phát dịch bệnh COVID 19 đáng lo ngại như hiện nay, có lẽ đều mà chúng ta quan tâm nhất là vắc xin COVID 19 có giúp chúng ta an toàn tuyệt đối hay không ? Trên thực tế, có nhiều trường hợp sau khi tiêm vắc xin vẫn có kết quả dương tính với virus corona.
Vậy thật hư chuyện này là như thế nào ? Là do vắc xin không có hiệu quả hay còn nguyên nhân nào khác ?
Hiệu quả của vắc xin COVID 19 Pfizer?
Các thử nghiệm lâm sàng của vắc-xin Pfizer được thiết kế để kiểm tra tính hiệu quả của vắc-xin sau một tuần tính từ thời điểm đã tiêm liều thứ hai. Tuy nhiên, kết quả thử nghiệm này đưa ra gợi ý đầu tiên rằng liều tiêm thứ 1 đã có thể tạo màn chắn bảo vệ sớm nhất là 12 ngày sau đó và có hiệu quả cao sau 4 tuần.
Trong khi đó, các nghiên cứu và báo cáo ban đầu cho thấy liều Pfizer đầu tiên có hiệu quả phòng ngừa nhiễm trùng từ 50% đến 90%. Dữ liệu sơ bộ cũng cho thấy những người bị nhiễm SARS-CoV-2 sau khi tiêm một liều vắc-xin Pfizer có thể giảm 50% khả năng truyền bệnh cho người khác.
Vắc xin COVID 19 Pfizer có hiệu quả phòng ngừa nhiễm trùng từ 50% đến 90%
Hiệu quả của vắc xin COVID 19 AstraZeneca ?
Vắc xin AstraZeneca ban đầu được phát triển dưới dạng vắc xin đơn liều ( tức là chỉ cần tiêm 1 liều), ước tính có hiệu quả chống lại bệnh tật là 76% trong các thử nghiệm lâm sàng. Sau đó, các kết quả nghiên cứu cho thấy nếu tăng thêm liều thứ 2 sẽ làm tăng đáng kể kháng thể phòng chống COVID 19.
Mặc dù chưa được đánh giá ngang hàng nhưng các thử nghiệm cho thấy một liều vắc xin AstraZeneca có hiệu quả bảo vệ 65 % cơ thể tránh khỏi nhiễm trùng và có thể giảm 50% khả năng truyền bệnh cho người khác, như Pfizer. Cũng tương tự như Pfizer, một liều vắc-xin AstraZeneca đem lại hiệu quả bảo vệ cao nhất sau 4 tuần tính từ thời điểm tiêm chủng.
Vắc xin COVID 19 AstraZeneca có hiệu quả bảo vệ 65 %
Tại sao vắc xin lại lâu có hiệu quả như vậy ?
Mặc dù có sự khác biệt về vắc-xin mRNA – Pfizer và vắc-xin vectơ vi-rút – AstraZeneca tuy nhiên cả hai đều phải một mất khoảng thời gian tương tự để tạo ra kháng thể. Sau một liều AstraZeneca duy nhất, kháng thể có thể được phát hiện sau 14 ngày và tiếp tục tăng trong hai tuần tiếp theo.
Nhưng tại sao phải mất nhiều thời gian như vậy để tạo ra kháng thể ? Khi các nhà nghiên cứu theo dõi phản ứng của kháng thể với liều vắc-xin đầu tiên, họ nhận thấy phải mất ít nhất 10 ngày để hệ thống miễn dịch bắt đầu tạo ra các kháng thể có thể nhận ra protein đột biến của SARS-CoV-2 (một loại protein trên bề mặt virus mà nó sử dụng để xâm nhập vào các tế bào của cơ thể chúng ta).
Cũng phải mất thêm ít nhất một tuần để các tế bào T, một loại tế bào bạch cầu quan trọng trong phản ứng miễn dịch của chúng ta, bắt đầu phản ứng với vắc xin COVID 19. Trong vài tuần tới, những phản ứng sẽ còn trở nên mạnh mẽ hơn.
Ngược lại, liều thứ hai sẽ kích hoạt hệ thống miễn dịch nhanh hơn nhiều. Trong vòng một tuần kể từ liều thứ hai, mức độ kháng thể của bạn tăng hơn mười lần, cung cấp sự bảo vệ lâu dài và mạnh mẽ hơn giúp cơ thể phòng chống khỏi nhiễm trùng. Vì vậy, liều đầu tiên của vắc xin COVID giúp cơ thể bắt đầu tạo ra hệ thống miễn dịch, nhưng liều thứ hai là rất cần thiết để đảm bảo miễn dịch mạnh mẽ và hạn chế tối đa khả năng lây nhiễm từ ngày này sang người khác.
Nếu chỉ tiêm một mũi vắc xin COVID 19 thì có rủi ro không ?
Mặc dù, chỉ tiêm một liều vắc xin COVID 19 duy nhất nhưng nó vẫn mang lại một số lợi ích nhất định nhưng nếu như người đã có bệnh nền sẵn hoặc người làm việc trong nguy cơ cao thì đây là một vấn đề cần phải lưu ý. Điều quan trọng là chúng ta phải tiêm đủ 02 mũi cho nhân viên y tế tuyến đầu, nhân viên lấy mẫu và những người đang chăm sóc bệnh nhân Fo.
Một thách thức khác là tất cả các vắc xin COVID 19 hiện tại đều dựa trên chủng vi-rút ban đầu nhưng các biến thể hiện chiếm phần lớn các ca nhiễm trùng ở nhiều quốc gia. Một số biến thể có khả năng kháng vắc-xin, đặc biệt là nếu chỉ tiêm một liều. Dữ liệu sơ bộ cho thấy rằng mặc dù hai liều vắc-xin Pfizer có khả năng bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng 88% với biến thể B.1.617.2, nhưng một liều duy nhất chỉ có hiệu quả 33%.
Vắc xin COVID 19 sẽ tạo ra kháng thể sau 4 tuần khi tiêm
Một tương tự biến thể, được gọi là B.1.617.1, đứng sau đợt phát hiện tại Victoria và có thể phản hồi tương ứng. Điều này càng quan trọng hơn để đảm bảo nhân viên trực tuyến nhận được cả hai bệnh nhân xin càng nhanh càng tốt. Cũng cần lưu ý rằng các kháng thể miễn dịch đối với một liều vắc xin Pfizer hoặc AstraZeneca giảm dần theo độ tuổi.
Trong một tổng tích phân tích của Pfizer và AstraZeneca, những người lớn tuổi có tỷ lệ bảo vệ thấp hơn so với những người trẻ tuổi sau một liều duy nhất, mặc dù những người lớn tuổi cũng được bảo vệ tốt như những người trẻ tuổi sau hai liều.
>> Xem thêm: Sử dụng nước rửa tay kháng COVID 19 hết hạn có hiệu quả không ?
Tóm lại, vắc xin COVID 19 sẽ tạo ra kháng thể sau 4 tuần khi tiêm và mang lại hiệu quả cao nhất sau khi đã hoàn thành tiêm mũi 2. Những người càng lớn tuổi sẽ có tỷ lệ bảo vệ thấp hơn so với người trẻ tuổi và không có bệnh nền.
Nguồn: https://theconversation.com/how-long-do-covid-vaccines-take-to-start-working-161876